opp.png

Początki  organizowania się   stowarzyszeń  społecznych w Galicji sięgają  przełomu  XIX i XX wieku , gdy  życie kulturalne w zaborze austriackim rozwijało się bez  większych przeszkód ze strony władz Cesarstwa.

Kraków, Lwów, Stanisławów cieszyły się swobodami politycznymi, o których nawet pomarzyć nie mogli mieszkańcy dużych miast w innych zaborach. W dobie autonomii Galicji urządzano tu patriotyczne manifestacje, obchody i rocznice, świętowano jubileusze, otwierano wystawy.

W 1907 roku właśnie w Galicji powstał Związek Teatrów i Chórów Włościańskich inspirujący i koordynujący pracę nad przedstawieniami amatorskimi.  Dla większości amatorów przedstawienie teatralne było formą zabawy, z którą łączono jeszcze inne zadania: zbieranie funduszy na  cele  społeczne, np. na mundury straży ogniowej, na akcje w  obronie języka i obyczaju. Bardzo często zespoły posiadały własny repertuar regionalny. Już w odrodzonej Polsce,  w 1919 roku powołany został  Ogólnopolski Związek Teatrów Ludowych, a od następnego roku  rozpoczęto wydawanie czasopisma „Teatr Ludowy”. W dziewięć lat później w Warszawie Jędrzej Ciernik założył Instytut Teatrów Ludowych

7 lutego 1867 roku we Lwowie powstał Związek Polskich Towarzystw Gimnastycznych SOKÓŁ, a jego pierwszym prezesem został radny miasta Lwowa dr Milleret , zastępcą  hr. Aleksander Fredro.

W Dynowie „SOKÓŁ ‘’ działał od  1905 roku kierując się hasłem ”Dobro Rzeczypospolitej  najwyższym prawem” .. Towarzystwo przyciągało młodzież działalnością sportową, patriotyczną i kulturalną.

Czynnie wspierał  te inicjatywy właściciel dóbr dynowskich -Stefan  Trzecieski – senior  rodu.

 „W rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja pochodowi z kościoła pod pomnik Jagiełły przewodzili Sokoli w swoich pięknych mundurach i rogatywkach z piórami. Przed pomnikiem wysłuchiwano przemówień, śpiewano pieśni patriotyczne, grała orkiestra  – a wieczorem, w siedzibie „Sokoła” odbywały się wieczornice poetyckie i występy teatru amatorskiego.

W  mieście  działały;  kręgielnia, kort  tenisowy, wypożyczalnia książek, klub urzędników .

Zapewne przykład miasta wojewódzkiego Lwowa i innych, w tym pobliskiego Przemyśla, na dynowską inteligencję działał zachęcająco, bo podejmowała ona różne inicjatywy kulturalne, zakładała zespoły artystyczne, chóry, stowarzyszenia wyższej użyteczności.

W latach 1894-1901 trwała budowa nowego budynku szkoły podstawowej w Dynowie.

W 1904 roku miasto uzyskało połączenie kolejowe z Przeworskiem  dzięki  czynnej do dziś kolejce wąskotorowej z najdłuższym tego typu  tunelem.

Rok 1910 okazał się bardzo ważnym dla miasta. Dynowianie i cała niemalże okolica brali udział w podniosłej uroczystości-  patriotycznej manifestacji. Na rynku miasteczka stanął okazały pomnik WŁADYSŁAWA JAGIEŁŁY jako symbol wielkości NAJJAŚNIEJSZEJ RZECZYPOSPOLITEJ. Członkowie T.G. „Sokół’’ byli współorganizatorami uroczystości.

W okresie pierwszej wojny światowej miasto nie poniosło większych strat materialnych, chociaż stacjonowały tu przez kilka miesięcy wojska rosyjskie. Aktywność stowarzyszenia „ Sokół’’ osłabła, ale wkrótce po ustaniu działań wojennych  rozwinęła się ze wzmożoną siłą.

Odnaleziony niedawno egzemplarz Statutu Towarzystwa Gimnastycznego w Dynowie pochodzący z 1936 roku opracowany został na wzór  statutu   nr 12149   T.G. „SOKÓŁ”  zatwierdzonego w Warszawie  29 listopada 1920 roku. Prezesem  ‘Sokoła” był wówczas  Ks. Jan Śmietana a funkcję wiceprezesa pełnił  Józef Ćwikliński- wymieniany wśród działaczy stowarzyszenia na zlocie  we Lwowie w 1903 roku.

Brak własnej sali widowiskowej utrudniał pracę aktorów- zapaleńców i działalność Towarzystwa Gimnastycznego. Sytuacja uległa radykalnej  poprawie, gdy miejscowy  lekarz – dr Ferdynand  Benoni za 15000 koron  kupił  budynek dla Towarzystwa. W 1930 roku sędzia  Lisowski  nadzorował jego rozbudowę z funduszy  zgromadzonych  przez „Sokolich’’ i składek społecznych **.

Okupacja niemiecka a następnie sowiecka skutecznie zahamowały działalność stowarzyszenia. W dorobku materialnym największe zniszczenia powstały, gdy  okupanci zajęli dotychczasową siedzibę „Sokoła” i  korzystali z całego budynku.

 TOWARZYSTWO GIMNASTYCZNE „SOKÓŁ”- powojenna działalność

W  styczniu 1946 roku działacze Towarzystwa Gimnastycznego ”Sokół’’ rozpoczęli przygotowania  do wznowienia działalności. Ówczesny  przewodniczący Towarzystwa Ks. J. Śmietana oraz reżyser J. Węgrzyn  mobilizowali członków do reaktywowania pracy Zespołu. 5 listopada 1946 roku odbyło się pierwsze posiedzenie Zarządu Towarzystwa, który przyjął informację o działalności w okresie od 1944 roku  do chwili zwołania zebrania . Ze  względów politycznych Towarzystwo  działało jako Koło Amatorskie i Śpiewacze „ Harfa ‘’ z  tymczasowym  zarządem  w składzie: Władysław Kasprowicz, Józef Ćwikliński , Aleksander  Krasnopolski , Jan Węgrzyn , Tadeusz Stankiewicz , Stanisław  Kasprowicz , Jadwiga  Kędzierska .

    Podjęto  decyzję o zwołaniu  Walnego Zebrania Towarzystwa na 10 listopada w celu  przyjęcia sprawozdania z  dotychczasowych  starań o reaktywację  organizacji i  zaplanowania dalszej pracy. W wyznaczonym dniu, po powiadomieniu pisemnym członków Towarzystwa i Kółka  Amatorskiego,  w budynku „Sokoła’’ odbyło się  pierwsze po wojnie Walne Zgromadzenie Towarzystwa Gimnastycznego w obecności  61 członków*** Zebranie zagaił  Ks. J. Śmietana i ocenił sytuację „Sokoła’’ wnosząc o niezwłoczne podjęcie działań w celu jego uaktywnienia . Reżyser J. Węgrzyn omówił zniszczenia dokonane przez okupantów: rozproszenie księgozbioru, dewastację budynku, sceny, ławek, a przede wszystkim kostiumów i elementów scenografii. Zebrani przedyskutowali obydwie podniesione sprawy i przyjęli projekt nowego  statutu Towarzystwa. Przez aklamację wybrany został nowy Zarząd „Sokoła’’ w składzie: Ks. Śmietana, Leopold  Wolański , Stanisław Kasprowicz, Jan  Węgrzyn, Walenty Gąsecki, Jadwiga  Kędzierska, Tadeusz Stankiewicz, Edmund Stankiewicz, Tomasz Stankiewicz, Olga  Wandasiewicz , Władysław Kasprowicz, Aleksander Krasnopolski****.

Wybór sądu koleżeńskiego i komisji rewizyjnej zakończył obrady, które zapowiadały dalszą szeroko zakrojoną działalność Towarzystwa i Zespołu.

Uchwalono także wysokość składek członkowskich –10 zł- od każdego dorosłego członka Zespołu .

W tym samym roku Ministerstwo Kultury i Sztuki zażądało informacji pisemnej o działalności Zespołu. Reżyser Jan Węgrzyn podał, że Zespół nadal pracuje pod patronatem Towarzystwa Gimnastycznego  „Sokół’’, że zajmuje własny budynek i liczy 30 osób. Pojawiły się też następne  urzędowe pisma, m. in. informujące o obowiązku poddawania się cenzurze, która wkrótce okazała się bardzo dotkliwa. Reżyser i aktorzy pracowali nadal i ryzykowali bardzo dużo, a  z czasem ich działalność została poważnie ograniczona, aż w końcu Towarzystwo musiało zawiesić swoje prace. Okazało się, że nowe władze państwowe niechętnym okiem patrzą na organizacje z przedwojennym rodowodem.

W 1947 roku Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” zostało obciążone rachunkiem za energię elektryczną wykorzystaną jeszcze przez stacjonujące w mieście jednostki wojskowe. Zarząd skierował pismo do

Okręgowego Zakładu Energetycznego w Tarnowie, któremu podlegała upaństwowiona już dynowska elektrownia. Ówczesny prezes Towarzystwa informował o braku funduszy na uregulowanie niesłusznie naliczanych kwot, a władze powiatowe o potrzebie remontu budynku. Niestety, wkrótce wstrzymano działalność Towarzystwa. ( pismo Zarządu)

Godzi się zauważyć, że mimo ciężkich powojennych warunków, jego członkowie już w pierwszych dniach wolności zadbali o rozwój kultury narodowej i kultywowanie tradycji.

Z inicjatywy członków Zespołu Teatralnego kontynuującego tradycje T.G. Sokół’’  7 stycznia 2007 odbyło się  pierwsze zebranie założycielskie poświęcone reaktywacji stowarzyszenie. Akces do stowarzyszenia przez podpisanie listy – deklaracji  złożyło wówczas 30 uczestników  spotkania. Wybrany został  Komitet Założycielski, który zobowiązany został  do podjęcia starań o rejestrację w sądzie . Równolegle trwały prace nad statutem, który oparto o wzór z 1920 roku.

Sąd Rejonowy w Rzeszowie XII  Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego decyzją z dnia 27 marca 2007 roku dokonał  rejestracji  TOWARZYSTWA   GIMNASTYCZNEGO w Dynowie z siedzibą  przy ul. Sokoła (tymczasowa siedziba w Ś.D. S.).

I Walne Zgromadzenie T.G. „Sokół” w Dynowie powołało  władze stowarzyszenia;   Zarząd  w składzie ; Krystyna Dżuła – prezes, Grzegorz Szajnik – zastępca Magdalena Gołąb – sekretarz, Jolanta Kozubal- Głuchowska – skarbnik,   Roman  Mryczko – członek, Komisję Rewizyjną ; Maria Iwańska, Janusz Politowicz , Zuzanna Nosal, oraz Sąd Koleżeński; Halina Słota – Mędzelowska ,

Zarząd postarał się o dopełnienie pozostałych formalności wynikających z rejestracji, a to; uzyskanie REGON-u, NIP-u  a także  otworzył  konto bankowe.

Kolejne Walne Zgromadzenia członków podejmowały uchwały i wnioski istotne dla sprawnego funkcjonowania  stowarzyszenia.

 Uchwałą Sądu Rejonowego 15 lutego 2008 roku  T.G. ‘SOKÓŁ’’ w Dynowie   uzyskało  status organizacji pożytku publicznego.